LİSE 1. SINIF SAYFA 16 ve 20 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Kitabınızda verilen haritaların basım kalitesi çok yüksek değil sevgili öğrenciler ,haritaların alt kısımlarındaki lejant bölümleri yeteri kadar sağlıklı okunmamakla beraber sorulara cevap vermeye çalışalım.
1-Trabzon il ve İlçeleri için 2 numaralı harita uygundur.
2-Trabzon ilinin akarsu havzaları için 4 numaralı harita uygundur.
3-Ulaşım yolları ve çeşitleri için 6 numaralı harita uygundur.
4-Bitki örtüsü ve çeşitliliği 3 numaralı harita uygundur.
5-2-5-ve 6 numaralı haritalarda zaman içerisinde değişmeler olabilir.
6-4 ve 5 numaralı haritalardan faydalanarak hazırlanabilir.
Sayfa - 20 – Etkinlik – Ortadaki haritayı seçer. Çünkü bu haritada ölçek vardır. Yön oku ve renklerin ne anlama geldiğini gösteren açıklama bölümü (lejant) bulunur. Diğer haritalarda bu üç unsur bir arada yer almamıştır.
Sayfa 20 etkinlik 2 de b ve d için ölçek b
/2 d:1/4 c ve d için ölçek küsürlü çıkar...
Sayfa -22 - etkinlik çalışması
İFADELER
Bir Türkiye fiziki harita için ölçek aşağıdaki gibi ise
Bir Türkiye fiziki haritasının ölçeği değiştikçe
1/25.000
1/100.000
Ayrıntıyı gösterme gücü
Fazladır
Azdır
değişir
Hata payı
Az
Fazla
değişir
Gerçek alan
Aynı
Aynı
değişmez
Ölçeğin paydası
küçük
büyük
değişir
Yükselti değerleri
Aynı
Aynı
değişmez
Enlem ve boylam dereceleri
Aynı
Aynı
değişmez
Kağıt üzerinde kapladığı alan
Fazla
Azdır
değişir
SAYFA 25 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Yerel saat problemleri…
SORU-1- B noktası O º boylamı yani başlangıç meridyeni üstü, D noktası 75 º Doğu boylamındadır. Aralarındaki zaman farkı ne kadardır?
Çözüm: 75 º x 4’ = 300’ = 5 saattir.
SORU-2-B noktasında ( O º) yerel saat 12: 40 iken A(30 º Batı) ve C ( 45 º Doğu) noktalarında yerel saat kaçtır?
A- 30 º - 0 º = 30 º meridyen farkı, 30 º x 4’ = 120’ = 2 saat zaman farkı, Batıda yerel saat geridir. 12.40 -2.00 = 10. 40 yerel saat A noktasında 10.40
B- 45 º- 0 º = 45 º boylam farkı, 45 º x 4’ = 180 ‘ = 3 sat zaman farkı, doğuda yerel saat ileri olduğundan, 12. 40+ 3.00= 15.40 Yerel saat C noktasında 15.40 tır.
SORU-3- C Noktasında( 45 º doğu boylamında) yerel saat 17.40 iken, D noktası ( 75 º doğu) ve E ( 75 º doğu) noktalarında yerel sat kaçtır.
A- 75 º - 45 º = 30 º boylam farkı, 30 º x 4’ = 120’ = 2 saat zaman farkı, doğuda yerel saat sürekli ileridir. 17.40 + 2.00 = 19.40 tır.
B- D ve E noktaları aynı boylam üzerindedir. Aynı boylam üzerindeki tüm noktaların yerel saatleri aynıdır.( 19.40)
Bir alttaki etkinlik çalışmasını atlas yardımıyla verilen yerlerin boylam derecelerine göre ve doğuda batıda olmasına göre yapabilirsiniz…
SAYFA 28 İZOHİPSLER ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Kitabınızda verilen yerleri soldan aşağı doğru sırayla yerleştirebilirsiniz.
1 numaralı yer verilmiş hemen alt tarafı Karacaören bölgesi (2)hemen alt taraf Aktepe(3)alt tarafta deniz kenarı (4)sağ üst tepeltepe(5)alt tarafta yenice yakınları(6)
Elmalı Göltepe arasındaki mavi yer (7)en alttaki deniz kenarında izohipslerin genişlediği yer (8) numaralı yer olarak verilmiştir.
SAYFA 30 ETKİNLİK ÇALIŞMASI
Verilen şekillerin eşleştirilmesi:
1 numaralı yer (a) Boyun
2 numaralı yer (d) tepe
3 numaralı yer (b) vadi
4 numaralı yer (c) göl
Kitabınızdaki haritadan faydalanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
SORU-1- Bir kağıt parçasına kitabınızda sayfa 21 deki gibi ölçeceğiniz yerler arasını işaretleyiniz ve kitabınızdaki haritada verilen ölçek ile karşılaştırarak arasındaki uzaklığı hesaplayabilirsiniz.Yaklaşık olarak Zonguldak İstanbul arası 225 km çıkar…
SORU-2-Çorum’da yerel saat 16.15 iken İzmit’te kaç olur.
Çorum 35 DM İzmit 30 DM yer alır.Bu bilgi kitabınızdaki haritadan elde edilmiştir.
Aralarındaki meridyen farkı 35-30 : 5 meridyendir.
Her meridyen arası 4’ olduğundan zaman farkı 5x4: 20 dk zaman farkı vardır.
İzmit daha batıda olduğu için saat daha geridir.16.15-20dk : 15:55 olur…
SORU-3-Güneş doğuda erken doğduğu için tepe noktasına ulaşmasıda batıdaki noktalara oranla daha önce gerçekleşir.Bu bilgiden yola çıkarak cevap 36 DM olur.
SORU4- Aşağıda verilen koordinatlar üzerinde yer alan yerleşim birimlerini bulunuz.
41 Kuzey 29 Doğu : Yalova 40 Kuzey 33 Doğu :Ankara
40 Kuzey 31 Doğu :Eskişehir 42 Kuzey 35Doğu :Sinop
41 Kuzey 32 Doğu :Bolu 41Kuzey 31 Doğu üzce
SORU-5-Yalova,Tekirdağ,Bolu,Bartın,Samsun yerleşim birimlerinin coğrafi koordinatlarını haritadan faydalanarak defterinize yazınız.?
YALOVA: 41 Kuzey 29 Doğu TEKİRDAĞ:41 Kuzey 27 Doğu
BARTIN :Yaklaşık 41,5 Kuzey 32,5 Doğu BOLU :41 Kuzey 32 Doğu
SAMSUN: 41 Kuzey 36 Doğu
Aşağıdaki soruları cevaplayınız?
SORU-1-Bir ülkenin renklendirme yöntemiyle çizilen haritasına bakıldığında ,haritada kahverengi ve tonlarının olmadığı görülmüştür .Bu ülkenin yüzey şekilleri ile ilgili neler söylersiniz.
Bu ülke haritasında kahverengi tonlarının az olması bu ülkenin yüksek olmadığını yerşekilleri bakımından sade bir yapıya sahip olduğunu gösterir.
SORU-2-Tarama yöntemi ile çizilmiş olan bir haritada kıs ,kalın ve sık çizgilerin çok yer tutması harita ile ilgili nasıl bir bilgi verir.
Bu yerin eğiminin fazla olduğu yükseltinin fazla olduğu bir yeri gösterir.Dağlık bir yapıda olduğunu gösterir.
SORU-3-Ekvator bölgesi hangi projeksiyon ile çizilirse yerşekilleri daha az hata ile düzlem üzerine aktarılır.
Ekvator çevresi Silindir projeksiyon ile çizildiğinde bozulmalar daha az olur kutba gidildikçe bozulmalar artar.
SORU-4- 34 doğu meridyeninde yerel saat 12:10 iken 25 batı meridyeninde kaç olur.
34 doğ meridyeni ile 25 batı meridyeni arasındaki fark bulunur.Verilen yerler başlangıç meridyeninin doğusunda ve batısında olduğu için aralarındaki farkı bulmak için verilen noktaların meridyen değerleri toplanır.
34+25 : 59 meridyen eder.Her meridyen arası 4 dk olduğu için 59x4: 236 dk zaman farkına ulaşılır.Bu farkı da saate çevirmek için 236/60 : 3 saat 56 dk fark çıkar.
Doğuda saat daha ileri olduğu için 25 batıda saat 12:10 -03:56
Cevap: 08:14 olur…
SORU-5-İzohips yöntemiyle çizilen haritalardan faydalanılarak hangi işlemler yapılabilir.
İzohips yöntemiyle çizilen haritalardan faydalanarak herhangi bir yerin yerşekilleri hakkında yorum yapılabilir.Profil çıkartılabilir.Yükselti farkı hesaplanabilir,Eğim hesaplanabilir,
SORU-6-Yandaki izohips haritasında bir yerleşim yeri kurmak istense nereleri seçerdiniz.Neden?
Kitabınız daki haritada yerleşim yeri olarak akarsu vadisi boyunca akarsuyun denize döküldüğü alanları seçerdim.Buralar su kaynakları bakımından elverişli verimli topraların bulunduğu yerleşmeye elverişli alanlardır.
SORU-7-Haritada hangi yerşekilleri gözükmektedir.
Tepe,akarsu vadisi,sırt,yamaç,delta bulunmaktadır.
SORU-8- Haritada yer alan en yüksek nokta kaç metredir.
İzohips eğrileri sayılarak izohips aralıklarının 100 m olduğu görülür en yüksek nokta 1100 m dir.
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına D yanlış olanların yanına Y yazınız.
1-D 2-Y 3-D 4-D 5-D 6-Y 7-D 8-D
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.
1-Eğimin fazla olduğu dik yamaçlardır.
2-İzohips ve renklendirme
3-Dünyanın yuvarlak olması
4-15 D 240/4 :60 meridyen daha doğuya gidilirse 15 D olur.
5-Ayrıntı
6-O metreyi
7-Eğim
8-Nokta
9-Yüksek
10-Kabartma Yöntemi
Aşağıdaki soruların doğru seçeneğini işaretleyiniz?
1- e 2-d 3-e 4-e şıkkı
Aşağıdaki tabloda verilen ifadelerin hangi olayın sonucunda meydana geldiğini karşısındaki kutucuklara işaretleyiniz.
İfadeler
Günlük hareket
Yıllık hareket ve eksen eğikliği
Yörüngenin elips olması
Dünyanın güneşe olan uzaklığı yıl içinde değişir.
x
Meridyenler arası yerel saat farkı oluşur.
x
Dünyanın güneş çevresinde hızı sabit değildir.
x
Mevsimlik sıcaklık farkları meydana gelir.
x
KYK’da yaz mevsimi,GYK’da kış mevsimi daha uzun sürer.
x
Muson rüzgarları meydana gelir.
x
Eylül ekinoksu iki günlük gecikmeyle meydana gelir.
x
Gece-gündüz uzunlukları değişir.
x
Şubat ayı 28 gün sürer.
x
Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları yıl boyunca değişir.
x
Güneş’in ufuk üzerine doğduğu yer ve saat ile ,Güneş’in ufukta battığı yer ve saat değişir.
x
Dönencelerin ve kutup dairelerinin sınırlarını belirleyerek,matematik iklim kuşaklarının oluşumuna neden olur.
x
Aydınlanma çemberi mevsimlere göre yer değiştirir.
x
Güneş ışınlarının geliş açısı gün içerisinde değişir.
x
30 derece ve 60 derece enlemlerinde dinamik basınç kuşakları oluşur.
x
Günlük sıcaklık farkları oluşur.
x
Cisimlerin gölge boyları yıl içinde değişir.
x
21 Aralık’ta güney yarım kürenin,21 haziranda ise kuzey yarım kürenin güneşe daha dönük olmasına neden olur.
x
Fiziksel çözülme meydana gelir.
x
Gece ile gündüz süreleri arasındaki farkın,ekvatordan kutuplara gidildikçe artmasına neden olur.
x
Meltem rüzgarları oluşur.
x
Mevsimlerin oluşmasına ve değişmesine neden olur.
x
Sürekli rüzgarların ve okyanus akıntılarının yönlerinde sapma meydana gelir.
x
Güneş ışınları yıl boyunca dönencelere bir kez,dönenceler arasına iki kez dik düşer.
x
Aşağıdaki tabloda verilen olaylar hangi tarihlerde gerçekleşir.Bazılarında birden fazla tarih işaretleyebilirsiniz.
OLAYLAR
21 Mart
21 Haziran
23 Eylül
21 Aralık
Güneş ışınları yengeç dönencesine 90 derecelik açıyla gelir
X
Güneş ışınları öğle vakti ekvatora 90 derece ile gelir.
X
X
Kuzey yarım kürede yaz mevsiminin başlangıcıdır.
X
Bu tarihten itibaren KYK de geceler ,gündüzlerden uzun olmaya başlar.
X
KYK de en uzun gündüz en kıs gece yaşanır.
X
KYK de sonbahar ,Güney Yarım Kürede ilk bahar mevsiminin başlangıcıdır.
X
Ekvatorda gece gündüz eşittir.Ancak ekvatordan kuzeye gidildikçe gündüz uzar geceler kısalır.
X
Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer.
X
X
Bu tarihten itibaren gündüzler kısalmaya geceler uzamaya başlar.Fakat 23 eylüle kadar gündüzler gecelerden uzundur.
X
Dünyanın her yerinde gece gündüz birbirine eşittir.
X
X
Aydınlanma çemberi kutup dairelerinden teğet geçer
X
X
Yengeç Dönencesinin kuzeyinde cisimlerin en kısa gölgesi oluşur.
X
Bu tarih kuzey kutup noktasında 6 aylık gecenin güney kutup noktasında 6 aylık gündüzün başlangıcıdır.
X
KYK de kış mevsiminin başlangıcıdır.
X
Bu tarihten itibaren Güney Yarım Kürede geceler,gündüzlerden uzun olmaya başlar.
X
LİSE 1.SINIFLAR SAYFA 43 ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI
Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
SORU-1-Kuzey kutup çevresi yaklaşık olarak (21 Mart -23 Eylül )6 ay güneş görür.Ancak burası yinede buzlarla kaplıdır neden.
Güneş ışınlarının geliş açısının eğik olması ve ışınların atmosferde izlediği yolun fazla olması tutulmanın artmasından dolayı bu ışınlar çok fazla ısıtıcı etkide olmaz.
SORU-2-Dünya üzerinde güneş ışınları nerelere dik açıyla gelir neden.
Güneş ışınlarının dünya üzerine dik açıyla gelebildiği noktalar dönenceler arasında kalan yerlerdir.23 derece 27’ lık eğiklik bu dönencelerin sınırını oluşturur.Kuzey yarım kürede Yengeç Dönencesi Güney yarım kürede Oğlak dönenceleri güneş ışınlarının doksan derece ile gelebildiği son noktalardır.Dönencelere yılda bir kez dönenceler arasında kalan yerlere yılda 2 kez 90 derece ile gelebilir bu noktaların üst enlemlerine güneş 90 derece ile gelemez.
SORU-3-Bir yıl 12 aydan oluşur .Ayların süresi 30-31 gündür.Ancak bunlardan şubat 28 günden ibarettir.Neden temmuz veya ağustos ayları 31 gün sürerken şubat ayı 28 gün sürer.
Dünya güneş etrafında yıllık hareketini gerçekleştirirken yörüngesinden dolayı bazen güneşe çok yaklaşır bazen de uzaklaşır. En yakın 3 ocak dönemi en uzakta 4 temmuz tarihleridir.Bu yaklaşmalar sırasında güneşin çekim gücünün artması sebebiyle dünyanın dönüş hızında artış meydana gelir bu artışla beraber oluşan hızlı dönüş şubat ayının 28 gün de tamamlanmasına sebep olur.Temmuz ayındaki yavaş dönme sonucu güneşten uzak bir konumda olduğu için yavaşlayan dönüş bu ayların 31 gün de tamamlanmasına yol açar.
NOT:Sevgili gençler bu konu sırasında şu soru karşınıza çıkabilir.Neden yakın olduğumuz tarihte kışı yaşıyoruz da uzak olduğumuz 4 temmuzda yazı yaşıyoruz şeklinde ; bu soru ile ilgili temmuz ayında uzak olmamıza rağmen ışınları dik açıyla alırız.Şu bat ayında yakın olmamıza rağmen yörüngeden dolayı ışınları eğik aldığımızdan kış mevsimi yaşanır.
Aşağıdaki boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.
1-Sıcaklık kuşaklarının dağılışında kara de denizlerin dağılışı etkilidir.
Çünkü kara ve denizlerin ısınma özellikleri birbirinden farklıdır ,karalar çabuk ısınır çabuk soğurken denizler geç ısınıp geç soğur.Kara ve denizlerin oranların yarım küreler arasında farklı olması sıcaklık kuşaklarının sınırlarının belirlenmesinde etkili olmuştur.
2-Sıcaklık kuşaklarının ortaya çıkmasında okyanus akıntıları etkilidir.
Çünkü okyanus akıntıları dünya sıcaklık dağılışında etkilidir.Kutuplardan gelen akıntılar sıcaklık değerlerini düşürürken ekvatordan gelen akıntılar sıcaklığı arttırıcı etki yapar.
3-Dünya sıcaklık kuşaklarının oluşmasında Dünya’nın şekli etkilidir.
Çünkü dünyanın şeklinden dolayı ekvatordan kutuplara gidildikçe güneş ışınlarının geliş açıları azalır bu azalma ısınma özelliklerini ve sıcaklık dağılışını etkiler.
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına D yanlış olanların yanına Y harfi yazınız.
1-D 2-Y 3-Y 4-Y 5-D
Aşağıdaki soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz.
1-D Yengeç Dönencesi
2-D Denizlerin dağılışı
3-A 21 Mart
4-E Sidney
5-E Ekvator ile ekliptik arasındaki açı
Sayfa 48
Aşağıdaki soruları kitabınızdaki grafiğe bakarak cevaplandırınız.
SORU-1-Atmosferde sıcaklık değişimi nasıldır?
Atmosferin farklı katları arasında farklı değişim göstermektedir.Troposferde yukarı doğru azalırken, Stratosferde yukarı doğru artmaktadır.Mezosferde azalırken, iyonosferde yukarı doğru sıcaklık azalmaktadır.
SORU-2-Troposferde sıcaklık değişimi nasıldır?
Troposferde sıcaklık yukarı çıkıldıkça azalır.
SORU-3-Canlı yaşamı için en uygun sıcaklık şartlar hangi katmandadır.
Troposfer katında bulunur.
SORU-4-Bulut,sis,yağmur,kar gibi hava olaylarının hangi atmosfer katında görülmesi beklenir.
Troposferde görülmesi beklenir çünkü bu olayların gerçekleşmesi için gerekli olan su buharı sadece bu kattadır.
HAVA OLAYLARI
Sayfa 49
Etkinlik Çalışması: Ders kitabındaki hava olayları adlı metin okunarak,
SORU-1-Hangi hava olaylarından bahsedilmiştir.
Sis, çiy, bulut, meltem, nem, rüzgâr, şimşek, gök gürültüsü, yağmur.
SORU-2-Yaşadığınız yerde mevsimlere göre hava olayları nasıl bir değişim göstermektedir?
Kış mevsiminde genelde bulutlu, nemli, yağmurlu havalar, sık esen rüzgârlar, bazen ılık esen lodos yaşanmakta, yine kış aylarında uzun sürmese de kar yağışı ve don olayları yaşanmakta, ilkbaharda yağışlar azalırken, güneşli ve sıcak günler yaşanmaya başlanmakta, bol güneşli, yağmursuz, yağışsız, geçen yaz günleri yaşanır. Hava sıcaklıklarının düşmesi, artan bulutlar, rüzgârlar ve başlayan yağışlarla gelen sonbahar kışın gelmekte olduğunu haber vermektedir.
SORU-3-Metne göre hava olayı kavramını tanımlayınız.
Hava Olayları: Atmosferde görülen kısa süreli değişimler veya olaylardır.
Yağmur yağması, Rüzgâr esmesi bu türlü olaylardır ve hepimizin bildiği gibi bu tür olaylar çok uzun sürmez ve kısa sürelerde sürekli değişir.
HAVA DURUMU VE İKLİM
Sayfa 50
Aşağıdaki soruları haber ve okuma metninden yararlanarak tartışıp cevaplandırınız.
SORU-1-Hangi metindeki hava olayları uzun süreleri kapsanmaktadır?
II.Metindeki hava olayları daha uzun sürelidir.
SORU-2-Metinlerden hangisi hava durumu, hangisi iklim özelliklerini belirmiştir?
I.Metin hava durumu, II.Metin iklim özelliklerini belirtmiştir.
SORU-3- Günlük kıyafet seçimlerimizi hangi metne göre belirlerdiniz?
I. metne göre belirlerdik.
SORU-4- Metinden ve ön bilgilerinizden yararlanarak iklimin yaşamımızı nasıl etkilediğini söyleyebilirsiniz?
Yaşadığımız yerdeki doğal bitki örtüsü, akarsuların özellikleri, insanların yaşam tarzları, geçim kaynakları, beslenme durumu, yaptıkları kış hazırlıkları, konut tipleri, ekonomik etkinliklerinin türü, iklimin kontrolü altındadır.
SORU-5- Metinden ve ön bilgilerinizden yararlanarak hava durumunun yaşamımızı nasıl etkilediğini söyleyebilirsiniz?
Hava durumu günlük yaşamda giyeceğimiz kıyafet, yola çıkarken yanımıza almamız gereken eşya ( Şemsiye, zincir, çekme halatı,) gün içinde meydana gelecek aşırı sıcaklar halsiz kalma, sıcaklık çarpması gibi sağlık sorunları veya anormal soğukların yol açtığı don olayları gibi zararlar verebilmekte ancak bu özellikler kısa süreli olduğu için uzun bir zaman boyunca insanların yaşamlarını aynı şekilde etkilememektedir.
SORU-6-Gelecek yaz yapacağınız tatili hangi metinden yararlanarak planlarsınız?
II.metine göre,
SORU-7-İkinci metinde verilen bilgilerden yararlanarak iklim ile ilgili genellemelerin ne kadar geriye gittiğini söyleyebilir misiniz?
İklimle ilgili genellemeler 50- 100 yıl gibi geriye gittiği söylenebilir.
SORU-8-Birinci metinde verilen bilgileri ne kadar süre kullanabilirsiniz?
En fazla birkaç gün veya hafta süreyle kullanılabilir.
SORU-9-Sizde bir tanıtım broşürü verilseydi yaşadığınız yerin iklim özeliklerini nasıl tanıtırdınız?
Yaşadığınız yerin iklim özelliklerini yazabilirsiniz.
Yazları sıcak ve kurak geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 18°C - 20°C arasında değişir. Kışlar ılık ve yağışlıdır. Yıllık ortalama yağış miktarı 600–1000 mm arasında değişir ve yağış rejimi düzensizdir. Kar yağışı ve don olayı pek görülmez.
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]